Wat betekent het dorpswapen?  Het wapen van Jirnsum is afgeleid van dat van de voormalige gemeente Rauwerderhem en het wapen van de heilige Mauritius, aan wie de kerk op de oude dorpsterp was gewijd. De golvende zilveren baan staat voor de rivier de Boarn. Rood is de hoofdkleur van de gemeente Rauwerderhem. Het blauwe klaverkruis in het midden is het teken van Mauritius. Het wordt ook wel Mauritiuskruis genoemd.  Vaststelling van het dorpswapen  Bij gemeenteraadsbesluit van 8 december 1985 zijn een wapen en een vlag vastgesteld voor de 18 dorpen van Boarnsterhim. Van sommige dorpen waren al wapens bekend. De andere (waaronder Jirnsum) zijn ontworpen door de Fryske Rie foar Heraldyk en geregistreerd in het “Genealogysk Jierboekje 1986” van de Fryske Akademy, publicatienummer 662.  “Yn read in sulveren dwarsbalke mei slaggen deryn, belein mei in blau klaver- of Mauritiuskrús. As basis hat it wapen fan de opdoekte gemeente Raerderhim tsjinne, mei op de dwarsbalke it teken fan de hillige oan hwa’t de Jirnsumer tsjerke tawijd wie. Het officiële wapen van Jirnsum In rood (keel) een gegolfde zilveren dwarsbalk, daarop een blauw klaver- of Mauritiuskruis. Deze afbeelding is gebaseerd op de officiële tekening (zwart/wit), die de juiste vorm en verhoudingen weergeeft.  Doarp oan de rivier  Aan dit wapen is de dorpsslogan toegevoegd. De combinatie bij voorkeur gebruiken in het weergegeven lettertype. Dit geeft namelijk een goede herkenbaarheid (en leesbaarheid) bij gebruik in / op uiteenlopende media (digitaal, drukwerk, borden, ansichten, souvenirs, etc).  Toelichting heraldische kleuren  Zie voor de heraldische basiskleuren .Van oorsprong werden schilden gebruikt als herkenningsteken op het slagveld. Dit gebruik ontstond aan het begin van de twaalfde eeuw. Contrast is daarbij belangrijk. In de heraldiek wordt daarom een beperkt aantal kleuren (harde basiskleuren) gebruikt.

Na de aanleg van de straatweg Leeuwarden – Zwolle reed er in de loop van de 19e eeuw steeds meer verkeer door het dorp. Dat gaf aanleiding tot het bouwen van De Twee Gemeenten, op een strategische kruising bij het tolhuis en de weg naar het station. Voormalig boer Age Postma werd in 1877 de eerste kastelein van dit logement met doorreed en stalling. Zijn zoon Eelke, adverteerde met de slogan “Prachtige Warande aan de Rijksstraatweg”. In de jaren zeventig groeide de herberg uit tot Trefpunt van Friesland. Klaas de Bruin en zijn opvolger Rienk Bleeker adverteerden stevig en haalden toonaangevende popgroepen naar Jirnsum. De dancing trok jongeren van heinde en verre, in een tijd dat steeds meer mensen over een auto konden beschikken. Het pand is vele malen verbouwd en nu in gebruik als eetcafé en partycentrum.

Al in de vroege middeleeuwen woonden er mensen langs de oevers van de Boarn.Meestal in kleine nederzettingen, die ontstonden vanuit een groepje boerderijen op een terp. Jirnsum is van oorsprong een heel oud agrarisch dorp. De eerste geschreven bron uit 1399 vermeldt de dorpsnaam als Yrnzom. Maar de naam is al veel ouder, want dorpsnamen op –um dateren van vóór het jaar 800. Rond het jaar 1000 begon de dijkaanleg. Dat was nodig vanwege de stijgende zeespiegel en de gevaarlijke Middelzee op slechts enkele kilometers van het dorp. De Leppedyk langs de oostelijke oever van de Boarn en de Himdyk aan de westzijde dienden als bescherming tegen binnendringend zeewater, dat bij storm hoog werd opgestuwd. De kleigrond langs de Boarn is zeer vruchtbaar en ideaal voor de veeteelt. De lokale economie was gericht op de productie van boter en kaas. Na het einde van de middeleeuwen werden handel en transport belangrijker, waarvan Jirnsum profiteerde. Men ging dichter bij de Boarn wonen en bouwde huizen tegen de Himdyk aan. Daardoor schoof de bewoningskern geleidelijk van terp naar rivieroever. De verplaatsing van kerk en school in 1878 voltooide dat proces. Zowel over water als land lag het dorp aan de belangrijkste noord-zuid route door Friesland. Na de aanleg in 1827 van de straatweg Leeuwarden – Zwolle kwam er steeds meer verkeer door Jirnsum. Eerst postkoetsen en rijtuigen, later fietsen, motorfietsen en auto’s. In de periode van ca. 1860 tot 1880 werd er volop geïnvesteerd. Jirnsum kreeg o.a. een tabaksfabriek, een olie- en houtzaagmolen en de eerder genoemde kerk en school. Rijke boeren lieten grote boerderijen en renteniershuizen bouwen. Veel gebouwen uit die tijd zijn van de hand van Jacob Ruurds Nijdam, timmerman en aannemer te Jirnsum. Hij werkte zich op tot architect, kreeg opdrachten uit andere gemeenten en vertrok in 1889 naar Leeuwarden om de zaken groter aan te pakken. De tweede bloeiperiode valt ruwweg tussen 1900 en 1915. Toen werkten bijna alle inwoners nog in het dorp.  Er waren maar liefst vijf kasteleins en zeven winkeliers, de bakkers en slagers niet eens meegeteld. Mensen die met hun handen werkten verdienden (begin 20e eeuw) maximaal 500 gulden per jaar. Het dorp telde twee dominees, een pastoor, een dierenarts, een huisarts en een zuiveldirecteur. Jirnsum was een kleine economie op zichzelf.

Boarngezichtjes

-