De olie- en zaagmolen van Hoite Nijdam.
Midden in het dorp stond jarenlang de molen van Nijdam, die door menig dichter beschreven is en door menig schilder vastgelegd is op het doek. Huite Nijdam was de eerste molenaar, opgevolgd door zijn zoon Gooitsen Huites Nijdam. “s Winters was het een oliemolen en zomers was het een houtzaagmolen. Voor beiden was er een meesterknecht beschikbaar. Om onderscheid te maken werd er in de dorpsmond gesproken over : Piter olie en Piter hout.
Schippers voerden het zaad aan en de koeken die in de molen werden gemaakt, waren in trek bij de boeren.
De laatste molenaar was Roel Bijlsma, een zoon van de bekende humorist Jan Bijlsma.
Tot 1909 zaten er zeilen aan de molenwieken om zo meer wind te vangen. Gevolgd door een nieuwe techniek die al snel opgevolgd werd door de plaatsing van een motor in de molen in 1911. Veel plezier hebben ze er niet van gehad want in mei 1915 brandde de molen af.
Een krantenverslag uit 1915: IRNSUM. Dinsdagavond, circa kwart voor tien werden de inwoners van Jirnsum opgeschrikt door het geroep van brand. Een geweldige rookkolom steeg op uit den olie- en houtzaagmolen van den heer G. Nijdam en spoedig daarna baanden de vlammen zich een uitweg naar buiten. Weldra stond de molen in lichten laaie. De vlammen vonden ruimschoots voedsel in de 70 vaten olie en de 10 à 15 last lijnzaad in den molen aanwezig. De vrij sterke oostelijke wind dreef de vonken door de lucht en bracht de belendende gebouwen in een zeer hachelijke toestand. Inmiddels was de brandspuit aangerukt en kon spoedig water geven. De spuitgasten moesten zich bepalen tot het beveiligen der bedreigde huizen. Tot vier maal toe ontstond er begin van brand en in het blok huizen bewoond door de wed. van Dijk e.a. De E.A. Heer , burgemeester van Rauwerderhem was ook spoedig op de plaats des onheils aanwezig. De gemeente-politie was versterkt met Rijkspolitie en marechaussee. Hoog en hooger laaiden de vlammen op en deden de brand op zeer grooten afstand zichtbaar worden. Van heinde en ver stroomden nieuwsgierigen per fiets of auto toe. Gelukkig slaagde de wakkere brandweer er in de belendende gebouwen voor het gevaar te behoeden en was de tuschenkomst der twee gereedstaande spuiten uit Grouw onnoodig. Gelukkig ja, want waren die gebouwen in brand geraakt, de ramp ware niet te overzien geweest. Ongeveer vijf uur in den morgen was het gevaar geweken en kon de spuit inrukken.
De oorzaak van de brand is onbekend. Tot zeven uur in den avond had men in den molen gewerkt. De molen was in 1877 door den heer Nijdam en diens vader opgericht. Voor eenige jaren was hij vernieuwd en was er ook electrische drijfkracht in aangebracht, zoodat hij door wind en electriciteit beide, gedreven kon worden. Dinsdag had men den ganschen dag met wind gemalen. De molen was verzekerd bij de Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij te Wirdum. Olie en zaad bij de Onderlinge Verzekeringsmaatschappij “De Nijverheid” te Leeuwarden.
In eerste instantie deed enkel de naam van camping Molehiem en later de Molestrjitte ons herinneren aan een karakteristiek beeld van Jirnsum en een belangrijke economische bedrijvigheid, waaraan op een dramatische manier een einde kwam.
Na de verkoop van camping Molehiem aan een projectontwikkelaar is daar in het begin van de 21e eeuw een nieuwe woonwijk gerealiseerd. En hoe verrassend met straatnaam Molehiem.
In 2022 is in opdracht van de Stichting Molehiem in deze wijk een herinneringsmonument voor de afgebrande molen geplaatst. Gemaakt door de heer Kees Rietveld.
