Aanleg Grousterdyk ( nu Reinerswei)

De weg die Grou uit zijn isolement bevrijdde...
De weg loopt vanaf de Irnsumersyl, eerst een stukje langs de Kromme Grouw, naar het oosten.
Tegen het einde van 1842 schreef Mindert Everts Hoekstra in zijn dagboek: "In dit jaar is de straatweg naar Sneek gemaakt. Zij zijn ook bezig met de makadam weg naar Grouw, maar die hebben zij thans nog niet gereed".

Mindert woonde in Irnsum en was toen net 17 jaar. Hij schreef hier over de weg tussen Irnsum en Grouw, die toen al wel bestond, maar nog niet verhard was. In feite was het niet meer dan een pad door de weilanden, waar men in de zomer ook met paard en rijtuig of sjees langs kon.

De Reynersweg
De eerste melding over het ontstaan van deze weg dateert uit 1543. Toen was er sprake van "Junghama guedt te Weegs eyndt". De kleiweg liep vanuit het dorp Grouw tot aan het erf van de boerderij Jongama. 
Een paar honderd meter westelijk van het huidige spoorwegstation Grouw-Irnsum ligt de boerderij Jongema State. In 1640 was Reiner Reiners hier boer en eigenaar. Het is aannemelijk dat de weg naar hem Reynersweg / Reinerswei is genoemd.

In 1546 was het centraal gezag in Leeuwarden bezig met een "Rytwech" van Roordahuizum, over Friens en de Irnsumerzijl, naar het zuiden. De waterverbindingen naar Leeuwarden en andere plaatsen voldeden in die jaren nog uitstekend, want Grouw was toen niet over land bereikbaar.

Plannenmakerij in de 17e eeuw
In 1664 werden er plannen gesmeed voor het aanleggen van een weg "tot een Iegelyx gerijff". Een verzoekschrift met 55 handtekeningen en 44 "mercken" (van degenen die niet konden schrijven) ging naar grietman Carel van Roorda.

De grietman van Idaarderadeel stuurde het, voorzien van zijn advies, door naar de Staten in het "Landschapshuys" te Leeuwarden.

De grietman (rechts) in gesprek met de landman
Naast het aanleggen van de weg moest er ook een goede brug komen bij de Irnsumerzijl: "de samentlycke Ingesetenen van den Dorpe Grouw, tenderende tot becomen van octroy, omme een Rydwech van voorschreven Dorpe te mogen legge nae de Ernsumer-zyll... en een Vallbrugge over voorschreven zyll op haer eygen kosten te slaen".

Carel van Roorda, grietman van Idaarderadeel
Carel van Roorda was grietman van Idaarderadeel, in de periode van 1635 tot 1670. Vanaf 1652 woonde hij op Friesma-State te Idaard, dat hij zelf liet bouwen. Een van zijn verdiensten was het instellen van een beurtvaart op Leeuwarden en Sneek.

Tot het werk van de grietmannen van Idaarderadeel behoorde ook het toezicht op de waterkeringen. In die hoedanigheid was hij dijkgraaf van de Leppedijk.

Aan "het instituut grietman" kwam een eind in 1795, met het begin van de Franse overheersing.

Hoewel voor het plan van de nieuwe weg toestemming werd verleend, is hij niet terug te vinden op kaart van Schotanus uit 1712. Het zou namelijk nog vele jaren duren voordat er voldoende geld was, om het eerste stuk weg vanuit Grouw op de provinciale weg bij Irnsum te laten aansluiten.

Tot die tijd behielp men zich met een landpad (via dammen en planken over de  sloten), dat liep van Jongama State tot aan de Irnsumerzijl, waar een draai was.

In 1758 kwamen er een onverharde weg en een brug
Halverwege de volgende eeuw besloten de toenmalige autoriteiten de weg te doen aanleggen. Uit de overeenkomst van 1 juli 1758: "Nopens ’t afgraven, aanleggen en onderhouden van een Rijdweg van Eernsumerzijl naar den Dorpe Grouw met den aankleve van dien, mitsgaders ’t maken van een Flap- of Draaibrug op Eernsumerzijl ten gebruike voor allerhande Rijtuigen, vee, enz".

Met de eigenaren van de landerijen werd overeenstemming bereikt over het te volgen traject. De oude voetpaden werden vervallen verklaard, met wegneming van de diverse "houten en steigers".

Een andere bepaling: "...dat het draihout over de Eernsumerzijl door de stad Leeuwarden sal worden weggenomen en in de plaats van dien over de Zijl daar op des stads kosten gemaakt een goede en bekwaame Flap- ofte draaibrug, met den aankleve van dien, soals beschoeiingen, aanvullingen met aarde of keysel…".

Als bijdrage in de kosten van deze brug moest het dorp Grouw met "eene somma van Driehonderd Caroli Guldens klinkende munten" over de brug komen. Aldus kreeg de stad zowel de zijl als de brug in onderhoud en genoot zij "de tollen voor waagens, cheesen, paarden, koebeesten en ander vee, deze brug passeerende".
Boer en boerin met de sjees op pad
De nieuwe "rijdweg van een genoegzame hoogte" vormde de enige verbinding over land tussen het dorp Grouw en de buitenwereld. Over het dijklichaam kon men ook 's winters, wanneer het weiland rondom onder water stond, droog in Irnsum komen. Omdat de dijk ongeplaveid was, zal dat niet het hele jaar mogelijk zijn geweest met een rijtuig...

Zo kwam er een einde aan de geïsoleerde ligging van een dorp, dat gedurende vele eeuwen over land vrijwel onbereikbaar was geweest.

Met het rijtuig op stap
In het jaar 1759, op 21 juli, plaatste Arendt Hansen, kastelein in de Grouwster herberg "Het wapen van Idaarderadeel" een advertentie in de Leeuwarder Courant. Daarin liet hij vol trots weten, dat het "door het leggen van een nieuwe dijk thans zeer compleet is om naar Grouw te rijden".    

Uiteraard was het zijn bedoeling dat men het etablissement met een bezoek zou vereren en hij "praesenteert aan alle Heeren en Liefhebbers goed Logys, zo om een zood Vis te Eeten als anders, mids een dag à 3 van te voren kennis hebbende, voor een ceviele Prys".

Macadam weg van 1842
Pas in het midden van de 19e eeuw, toen het vervoer over de weg in belangrijkheid ging toenemen, zou de weg naar Grouw worden verhard.
In 1842 werd hiertoe besloten door de bestuurders van Idaarderadeel.

Uit het Proces-verbaal van Aanbesteding: "op heden 10 augustus 1842 zijn wij, ten huize van Rein Ruurds Reitsma, herbergier op de Irnsumerzijl, overgegaan tot het aanbesteden van: 1e het aanleggen der aardebaan van den weg, strekkende van den straatweg bij Irnsum over de Irnsumerzijl tot Grouw en 2e het bevloeren van deze weg". Als verharding werd het in die tijd gebruikelijke "macadam" (fijngemaakt puin) toegepast.

Bronnen: "Dagboek" van Mindert Everts Hoekstra, "Dit was Idaarderadeel", "Takomst dreamen" door Yge Damsma, "Inkele toponymen yn de omkriten fan Grou" door S.A. Schoustra", Aantekeningen over de Grietenij Idaarderadeel" door F.Jac. de Zee, notarieel archief Tresoar.